Net als iedereen, worden mensen met een verstandelijke beperking vroeger of later in het leven geconfronteerd met het overlijden van dierbaren. Daarnaast is het bekend dat zij veel verliessituaties meemaken, zoals het afscheid nemen van de mensen die hen professioneel ondersteunen.
Bij een groot gemis komen heftige gevoelens los. Van boosheid tot diep verdriet. Er zijn een paar dingen ondersteunend. Roelie Reiling (gepensioneerd geestelijk verzorger) geeft tips.
- Erken het verdriet. Het is er. En daarmee is een onveilige wereld ontstaan. Je kunt die wereld voor je kind veiliger maken door nabijheid te bieden. Je kind heeft iemand nodig die met hart, ziel en lichaam het verdriet beleefbaar maakt. Het woord troost komt van het Engelse trust. Dat betekent betrouwbaar zijn, vertrouwen. Daarin hoor je de associatie met nabijheid. Zeg niet: over een paar maanden is het voorbij. Dat weet je niet. Maar biedt een bedding voor het verdriet.
- Maak rituelen. Rituelen hebben te maken met ‘doen’. Ze geven een bedding aan het verdriet, ze kaderen in. Een begrafenis is zo’n ritueel. Je moet in de rij staan, condoleances geven of ontvangen. Of je nu wilt of niet. Er moet begraven worden. Al ben je er niet aan toe, je doet het toch. De koffie na afloop is nooit lekker, maar wel nodig. Rituelen kun je ook zelf maken. Bijvoorbeeld door met je kind af te spreken dat je elke dag een half uur ongeremd verdrietig mag zijn. Daarna ga je weer door met je dagelijkse dingen. Daarmee zeg je: ik erken je verdriet, maar ik help je ook om van het leven te houden. Je markeert iets in tijd en plaats. Dat geeft houvast in die overweldigende wereld van verdriet.
- Maak het tastbaar en zichtbaar. Je kunt bijvoorbeeld samen een kist tekenen. Of iemand laten voelen dat iemand echt koud is. Laat je kind de sfeer meemaken dat we stilgevallen zijn, dat we huilen en niet meer goed weten wat we moeten zeggen. Mensen met een beperking zijn vaak heel gevoelig voor sfeer.
- Zorg voor symbolen. Soms duurt het iets langer voor het echt doordringt. Er zijn steeds weer nieuwe ervaringen nodig om de rauwe werkelijkheid toe te laten en om het verdriet ook echt te ervaren. Het helpt als je je kind of familielid iets bijzonders van de overledene geeft. Iets kleins of iets kostbaars; iets waarvoor ze mogen zorgen of waar ze naar kunnen kijken.
Lees meer in onze brochure: rouw en rouwverwerking
Leestip:
Het boek ‘Kwijt! Verlies bij mensen met een verstandelijke handicap’ geeft inzicht in situaties en omstandigheden die tot verlies leiden. Het beschrijft wat verlies voor mensen met een verstandelijke handicap betekent en hoe hiermee het beste kan worden omgegaan. Het boek is een uitgave van Severinus en Stichting Pergamijn. Je kunt het hier downloaden.
Luistertip: