4 5 Pas vlak voor het overlijden van haar vader, ontdekte Tanja – dan 34 jaar – dat haar moeder een verstandelijke beperking heeft. Ze ging naar haar oom en tante om te zeggen dat haar moeder niet zelfstandig kon wonen. ‘Ik had altijd getwijfeld of het niet toch aan mij lag. Maar ze gaven mij direct gelijk. Toen pas viel het kwartje.’ Schuldig De huisarts van Tanja drong aan op een IQ-test. De uitslag bevestigde Tanja’s voorgevoel: ‘De psycholoog belde mij persoonlijk om te vertellen dat mijn moeder totaal geen empathisch vermogen had. Ik heb niet echt een emotionele binding met mijn moeder. Natuurlijk wil ik weten dat het goed met haar gaat. Maar dat wil ik ook voor mijn buurvrouw.’ Tanja gaat een keer in de twee weken naar haar moeder, omdat ze zich daartoe verplicht voelt. ‘Het is toch m’n moeder. Altijd maak ik een afweging: hoe vaak ga ik, hoe lang zal ik blijven? Voor mijn moeder is het nooit genoeg. Als ik weg moet zegt ze: “Ga je nu alweer weg? Blijf nog even.” Als ik dan toch wegga, voel ik me zo schuldig.’ Luisteren Niet alleen bij haar moeder moet Tanja duidelijke grenzen stellen, ze moet haar grenzen ook goed aangeven bij de begeleiders van haar moeder. De last van het mantelzorgen zit voor Tanja vooral in het managen van verwachtingen. ‘Het is de verfijning die ontbreekt. Met de verjaardag van onze zoon kreeg ik een bericht: wat fijn dat je je moeder ophaalt, maar wat jammer dat het niet op de dag zelf is.’ Zo’n zinnetje gaat onder mijn huid zitten, daar heb ik dagenlang last van. Of ze vragen of ik meega met een uitje, omdat mijn moeder dat zo leuk vindt. Maar ik krijg daar alleen maar stress van. Het lijkt wel of de begeleiders alleen kijken naar wat mijn moeder nodig heeft. Ik zou willen dat ze ook eens naar mij luisterden zonder dat mijn moeder erbij is, dat ze ons los van elkaar zien.’ Werkgroep KOVB Tanja heeft veel therapie en hulp gehad, waaronder EMDR. ‘Maar het meest helpend is voor mij toch de werkgroep KOVB. Ik ben daar heel actief. Ik heb veel een-op-eengesprekken gevoerd met lotgenoten en geef workshops. Ik kan daar gewoon vragen: “Hoe vaak moeten jullie erheen?” Niemand kijkt daarvan op. Erkenning is zo belangrijk.’ De moeder van Tanja van Bruggen (43) woont begeleid zelfstandig in een seniorencomplex. Ze heeft een verstandelijke beperking. Als dochter voelt Tanja zich verplicht om haar moeder regelmatig te bezoeken. Haar moeder geniet met volle teugen van deze bezoekjes. Maar voor Tanja ligt het anders: ‘Ik moet de zorg voor mijn moeder uit mijn tenen halen.’ Verantwoordelijkheid Voor iedere jongere geldt dat het belangrijk is om afstand te nemen van de eigen familie. ‘Dat hebben jongeren nodig voor hun persoonlijke ontwikkeling. Ze moeten op eigen benen leren staan en contact maken met leeftijdsgenoten. Dit is de fase waarin ze ontdekken wie ze zelf zijn en wat ze leuk vinden. Maar we zien dat jonge mantelzorgers minder tijd hebben voor vriendschappen of hobby’s. Of ze geven er minder prioriteit aan. Het natuurlijke proces van afstand nemen is bij hen verstoord. Zij trekken juist meer naar hun familie toe, omdat ze verantwoordelijkheid voelen en zorg willen dragen.’ Bewustwording Dat mantelzorg zo bij hun leven is gaan horen, maakt het er niet gemakkelijker op. ‘Veel jonge mantelzorgers beseffen niet dat ze een vorm van mantelzorg leveren. Als je broertje zorg nodig heeft, help je toch?’ Om jongeren bewust te maken van het feit dat ze mantelzorger zijn, moet er een goede definitie komen voor het begrip mantelzorg, vindt Hinke. ‘Als je het begrip mantelzorg helder hebt, kun je gerichter informatie voor jongeren verspreiden op scholen en bij zorginstellingen. En dan kun je ook met jongeren in gesprek over de impact die mantelzorg op hun leven heeft.’ Erkenning Hinke vindt het belangrijk dat jongeren zich realiseren dat ze mantelzorger zijn. ‘Maar minstens zo belangrijk is dat volwassenen in hun omgeving hen zien en erkenning geven. Samen moeten ze kijken welke steun de jongere nodig heeft en welke hulp we de ouders kunnen geven, zodat kinderen en jongeren niet langdurig taken op zich nemen die niet passend zijn.’ Jongeren die mantelzorg leveren vinden dat meestal heel vanzelfsprekend. Maar het vraagt veel van hen en dat is niet zonder gevolgen. Hinke van der Werf deed onderzoek naar jonge mantelzorgers. ‘Jonge mantelzorgers hebben vaak moeite met het vinden van een eigen identiteit. Ze maken minder gemakkelijk eigen, persoonlijke keuzes, zijn minder goed in staat grenzen aan te geven en raken sneller overbelast.’ Vooral later in hun leven kunnen deze jongeren daarvan last krijgen, bijvoorbeeld als ze zelf een gezin willen stichten, vertelt Hinke. ‘Ze komen dan terecht in een dubbelrol: moeten zorgen voor je ‘nieuwe familie’, terwijl ook het ‘oude gezin’ je nog nodig heeft. Ze voelen zich daardoor vaak schuldig of eenzaam.’ ‘Het is toch m’n moeder’ De impact van mantelzorg op jongeren TANJA VAN BRUGGEN ZORGT OMDAT HET MOET: Meer verhalen Op www.sien.nl/mijnverhaal vind je meer ervaringsverhalen van ouders en andere familieleden. Wil jij ook je verhaal delen? Mail dan naar info@sien.nl of bel 030 - 236 37 38.
RkJQdWJsaXNoZXIy NzkyMjk=