‘Mijn jeugd was overleven en ik was vanaf mijn geboorte mantelzorger voor mijn ouders’. Deze heftige woorden sprak Marianne, dochter van verstandelijk beperkte ouders. Ze deed dit tijdens een bijeenkomst die georganiseerd was door Profila Zorggroep i.s.m. Sien*. In de Week tegen Kindermishandeling vroegen beide organisaties aandacht voor de duizenden kinderen die opgroeien in dezelfde situatie als Marianne.
De ouders van Marianne hadden beiden een verstandelijke beperking en konden niet goed voor hun drie kinderen zorgen. Marianne (53): ‘Ons netwerk bestond uit één persoon; mijn oma. Zij hield ons gezin draaiende, maar dat werd zwaarder vanwege haar gezondheidsproblemen. Daardoor moest ze meer afstand nemen. We zijn nooit in beeld geweest bij hulpverleners of de school. We waren onzichtbaar en zorgden daar ook voor. Ook de huisarts die hier wekelijks thuis kwam vanwege de epileptische aanvallen van mijn moeder heeft onze situatie niet gezien. Hij vertelde aan ons, kinderen, bijvoorbeeld wanneer en welke medicijnen zij moest innemen. Mijn beide ouders waren doof en dat zorgde er wellicht voor dat hun verstandelijke beperking minder opviel. Mijn broer, zus en ik waren alle drie normaal begaafd en vertoonden geen probleemgedrag. Mede daardoor heeft niemand het grote geheel gezien.’
Dat de impact van Mariannes jeugd enorm is, blijkt als zij vertelt wat zij nog dagelijks ervaart: ‘Ik voel nog altijd een grote leegte, een gemis wat nooit wordt opgevuld omdat je het niet hebt ontvangen als kind. Mijn ouders waren gek op elkaar, maar konden alleen maar met zichzelf bezig zijn. Ze hadden niet het vermogen om geïnteresseerd te zijn in ons. Ik heb kaders gemist en de wereld om mij heen was verwarrend omdat niemand die uitlegde. Ik ben moe en het voelt alsof ik mijn leven al twee keer heb geleefd. Hulpverleners kunnen hierin echt een verschil maken, jullie zijn de aangewezen groep om deze kinderen te zien, signalen op te pikken en daar iets mee te doen.’ Annemie, vrijwilliger bij Sien: ‘Leg de wereld uit, licht het kind voor en vertel hen dat wat er thuis gebeurt niet aan het kind ligt. Zet alsjeblieft de opvoedondersteuning in deze gezinnen zo vroeg en zo breed mogelijk in.’
Risico's
Het verhaal van Marianne wordt bevestigd door Marit, gedragsdeskundige bij Profila Zorggroep. Zij vertelt dat er ruim 23.000 kinderen in Nederland opgroeien bij verstandelijk beperkte ouders, maar vermoedt dat het werkelijke aantal veel hoger ligt. Marit: ‘Dit brengt veel risico’s mee voor de ontwikkeling van kinderen. Ze krijgen vaak taken toebedeeld die niet passen bij hun leeftijd, er is een beperkte stimulatie van de cognitieve en sociale ontwikkeling en er is een grotere kans op angstig en depressief gedrag. Bovendien is er 40% kans op uithuisplaatsing.’ Marit adviseert de aanwezigen om de signalenkaart, de SCIL of SCAF in te zetten om zo LVB bij ouders te signaleren.
Jeugdhulpverlener Miranda legt uit hoe gespecialiseerde ambulante hulpverleners binnen Profila Zorggroep hun expertise inzetten. Miranda: ‘Wij maken gebruik van de methodiek HouVast. Op deze manier leren en versterken we de opvoedvaardigheden van de ouders, we schakelen hun netwerk in en we leren ze om hulp te vragen. In deze gezinnen liggen veel opvoedproblemen op de loer en de behoeften van het kind worden onvoldoende door de ouder gezien.’
'Maak het verschil'
Als het tijd is voor vragen blijkt dat het onderwerp veel los maakt bij de aanwezigen. Een politieagent geeft aan dat kinderen vaak hun situatie verbloemen, bang voor de gevolgen als hun thuissituatie aan het licht komt. Een andere hulpverlener benoemt dat ze zich nu pas realiseert dat er vaak te veel aandacht naar de ouders gaat en de kinderen vergeten worden. Marianne drukt het de aanwezigen nog eenmaal op het hart: ‘Ieder die hier zit kan het verschil voor één kind maken. Wees daar bewust van. Iets kleins kan iets groots betekenen; de ervaring dat het kind gezien wordt, is van onschatbare waarde.’
Dit artikel is verschenen op de website van Profila Zorggroep.
De werkgroep KVBO van Sien organiseert workshops, lotgenotencontact voor volwassenen en zet zich in voor belangenbehartiging richting beleidsmakers binnen de zorg en politiek. Wil je meer weten of wil je ook een dergelijke bijeenkomst bij jouw organisatie? Mail dan naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..