Wilma heeft een dochter van bijna 27, Naomi. Naomi heeft een verstandelijke beperking, autisme en epilepsie. In haar blogs beschrijft Wilma de belevingswereld van haar dochter, maar ook hoe het gaat in hun gezin en op Naomi’s woonplek. In deze blog gaat Wilma in op het begrip ‘levend verlies’.
Toen
Op 11 maart 1964 werd in Coevorden het allereerste Kinderdagcentrum in Nederland geopend, door de toenmalige minister van Maatschappelijk werk, Drs. Jo Schouwenaar-Franssen. Vorige maand hielden ze een reünie vanwege het 60-jarig bestaan van dit KDC en ik was daarbij.
Ik zag daar ouders van toen en oud-begeleiders terug en het voelde als een warm bad. De ontmoetingen deden mij beseffen hoeveel er tussen toen en nu is gebeurd. Naomi is inmiddels bijna 27 jaar en woont alweer ruim zeven jaar in Dorpsgemeenschap Nieuw Woelwijck. De andere kinderen van haar KDC-groep wonen nu in een Thomashuis, bij een andere zorgorganisatie of nog thuis. De tijd gaat verder, maar stiekem verlangde ik nog even terug naar toen. Omdat haar leven toen nog ‘ingewikkeld’ was. En wij als ouders nog zo weinig wisten, nog onbenullig waren.
Levend verlies?
Wij maken voor haar nog altijd de keuzes in het leven, omdat Naomi dat zelf niet kan. Het leven heeft zich verder ontvouwd en dat heeft meerdere kanten. ‘Levend verlies’ wordt dat wel genoemd. Maar wat is dat nou eigenlijk, levend verlies? Er wordt veel over deze term gezegd en als ik de podcasts hierover beluister, heeft iedereen hiervan blijkbaar een helder beeld. En ik? Ik weet het zo vaak niet.
Is er naast verlies ook winst?
Net als het KDC in Coevorden, hoop ik dit voorjaar zestig jaar te worden. Ik sta inmiddels wat rustiger in het leven, heb meer begrip bij de woorden ‘toevertrouwen’ en ‘toewijding’. Dit help mij als het om het leven van Naomi gaat. Ze is altijd in de onderstroom en in de tijd aanwezig, in het dagelijkse maar ook het innerlijke leven. Kabbelend, met een lach, klein, vragend, niet zeurend, en soms heftig en verdrietig.
In al die jaren heb ik al veel lieve begeleiders meegemaakt. Ik heb zelf mooie en passende opleidingen gedaan, mij ontwikkeld en veel verhalen kunnen vertellen vanuit mijn rol als moeder van dit bijzondere kind. Is dat niet levende winst? Want als er verlies is, zal er dan niet ook winst zijn? Het leven gaat zoals het moet gaan, waarbinnen ieder zijn eigen keuzes moet maken. Is levende winst dan niet een wijzere kijk op alle gebeurtenissen en dwarsverbanden?
Als gevolg van dat levende verlies, die chronische rouw, is er tegelijkertijd persoonlijke ontwikkeling. Een voor ieder persoonlijk en deels onzichtbaar proces dat nooit afgerond is. De tijd doet hierin zijn werk.
Nu
Dat Naomi op een goede plek woont, met een stabiele inbedding voor een goed leven, is geruststellend en geeft me vertrouwen voor haar toekomst.
In de week voor Pasen zijn mijn man en ik naar Parijs gegaan. Dan moet ik Naomi even loslaten om me te kunnen verheugen op de stad, de wijn en de Moulin Rouge. De combinatie van de lichtheid van Parijs, de christelijke muziek waarnaar ik luister terwijl ik dit schrijf, en de herinnering aan de Mattheüs Passion geven mij kracht en hoop.
Zulke dingen helpen mij, want terwijl ik dit schrijf krijg ik een berichtje dat Naomi zojuist een flink insult heeft had. Ze ligt nu in bed. Uit ervaring weten we dat ze straks weer opkrabbelt en op haar tempo weer kan gaan meedoen met de daginvulling. Dit te weten geeft vertrouwen en gemoedsrust.
Naomi zelf zegt het zo: “Het wordt weer lente, ik voel het. Dan zijn alle mensen blij”.
Naomi houdt me bij de les en leert me waar het om draait; ze laat me klein kijken en begrijpen in gelaagdheden. De schoonheid van het alledaagse, door de tijd heen, de kloktijd en de innerlijke tijd. Of zoals Sören Kierkegaard het ooit zei: “Het leven voorwaarts leven en achterwaarts begrijpen”.
Alles heeft zijn tijd.
Wilma Klaassen
Sien is er voor mensen zoals Wilma. Bij ons kun jij je verhaal kwijt, ontmoet je andere familieleden en krijg je persoonlijk advies. Sluit je nu aan bij Sien voor maar € 5,- per maand* en ontvang het boek ‘Zus van Broer’ van Marike van Weelden t.w.v. € 10,00 helemaal gratis.
*Voor minimaal een halfjaar of eenmalig minimaal € 30,-